O tym, że śmierć jest nieuchronna, wszyscy wiedzą doskonale. Niewielu jednak dba o to, aby przed jej nadejściem uporządkować ziemskie sprawy materialne. Jeśli chcemy, aby dorobek naszego życia przetrwał i był nadal pomnażany, sporządźmy zapis ostatniej woli czyli testament, który ureguluje kwestie dziedziczenia.
Testament po polsku
Sporządzanie testamentów nie jest naszą specjalnością – niewiele, bo jedynie ok. 6% żegnających się ze światem rodaków przed śmiercią w testamencie dokonuje podziału spadku. Większość spadkobierców dziedziczy więc w sposób przewidziany w Kodeksie cywilnym.
Jeśli więc ktoś wie, że wśród osób z najbliższego otoczenia są ludzie niegodni obdarowania ich majątkiem, warto sporządzić zapis, który w sposób szczegółowy określi komu i co dostanie się po naszej śmierci.
Jeśli takiego zapisu nie ma, nader często mamy do czynienia ze scenariuszem: śmierć – pogrzeb – kłótnia rodzinna – spory spadkowe w sądzie.
Rodzaje testamentów
Wszystkie oświadczenia ostatniej woli można podzielić na dwie grupy:
- testamenty zwykłe,
- testamenty szczególne.
Do grupy zwykłych zaliczają się testamenty:
- holograficzny,
- notarialny,
- allograficzny.
Testament holograficzny – inaczej własnoręczny – jak sama nazwa sugeruje musi być napisany własnoręcznie, a do tego musi zawierać podpis oraz datę sporządzenia. Warto wiedzieć, że własnoręcznie oznacza w tym przypadku odręcznie. Testament, który powstał na komputerze lub też który podyktowano komuś, kto go pisał pod dyktando osoby rozporządzającej swoim mieniem (testatora) i która go jedynie podpisała – jest nieważny. Obecność świadków w czasie sporządzania testamentu własnoręcznego nie jest wymagana.
Allograficznym nazywamy testament podyktowany w obecności urzędnika (Kodeks Cywilny wymienia urzędników, którzy mogą w tym uczestniczyć) oraz trzech świadków. Tego rodzaju testamentu nie mogą sporządzić osoby niesłyszące oraz niewidzące.
Testament notarialny – najbardziej bezpieczny ze wszystkich rodzajów zapisów. Sporządzony przez notariusza, podpisany w jego obecności i przechowywany w jego kancelarii, aż do dnia otwarcia spadku, czyli odczytania treści zapisów już po śmierci spadkodawcy. Notariusze zgłaszają sporządzane w ich kancelariach testamenty do krajowego rejestru. Jest to dobry sposób na szybkie sprawdzenie, czy zmarły pozostawił testament.
Testamenty szczególne powstają w wyjątkowych sytuacjach. Do tej grupy należą testamenty:
- ustny,
- podróżny,
- wojskowy.
Testamenty ustne powstają najczęściej w tragicznych okolicznościach nagłego zachorowania czy wypadku, gdy jest realne zagrożenie szybkiego zgonu. Wymagani są świadkowie, którzy przed sądem potwierdzą treść ostatniej woli.
Testamentem podróżnym jest dokument spisany przed obliczem kapitana statku powietrznego lub morskiego.
Testamenty wojskowe podczas działań zbrojnych sporządzają żołnierze w obecności dowódcy.
Gdy testament jest niekorzystny
Brak dokumentu z zapisem ostatniej woli lub zapis niekorzystny bywa często utrudnieniem dla rodziny zmarłego. Śmierć i pogrzeb są dużym przeżyciem, a trauma często nie pozwala zająć się podziałem majątku od razu. Warto jednak wiedzieć, że mimo zapisu testamentowego najbliżsi członkowie rodziny mają prawo do części masy spadkowej, zwanej zachowkiem. Aby móc otrzymać swoją część nie wolno zwlekać zbyt długo – roszczenia co do zachowku wygasają po upływie pięciu lat od otwarcia spadku. Otwarciem spadku określa się dzień odczytania testamentu, a gdy taki dokument nie istnieje jako otwarcie spadku przyjmuje się datę śmierci spadkodawcy.